જનમ ભોમકાની લાજ આહિર જેઠો ખુંગલો અને વીરો ચૌહાણ

‘અરે, એભલવાળાએ બળધુઈ ગામમાંથી આહીરોને જાકારો આપ્યો ?’
‘આહીરોને જાકારો આપી એભલવાળો પોતાના પગ પર કુવાડો ન મારે ? જરાક ખાત્રી કરી જો ?’
’ભાઈ, ખાત્રી કરીને ખબર લાવ્યો છું, એભલવાળાને વાંકુ પડતા આહીરોએ બળધુઈ છોડ્યું છે !’
‘એભલવાળો આવી ભૂલ કેમ કરી બેઠો ?’
’હા, ભાઈ હવે બળધુઈ લુંટવુ આપડા માટે ડાબા હાથનો ખેલ કે’વાય !’
’તો કોની રાહ જુઓ છો ? કરો તૈયારી !’ વાલા નામોરીએ આદેશ કર્યો.

દોઢસો ખુંખાર સાથીઓની ગીસ્ત સાથે ગોંડલ તાલુકાના દડવાની સીમમાં આવેલ સોનારીયાની પહાડીમાં પડાવ નાંખી પડેલા નામીચા બહારવટીયા વાલા નામોરીએ ખબરી પાસેથી સમાચાર સાંભળી બળધુઈ ભાંગવાનો હુકમ કર્યો.
એક હાથે ઠૂંઠો પણ અચૂક નીશાનબાજ વાલા નામોરીને આજ આંકડે મધ માખીઓ વગરનું દેખાતા સુખી અને સાધન-સંપન્ન બળધુઈ ગામ લુંટવાનો આથી સારો મોકો ફરી નહીં મળે એવું વિચારી તેણે હાકલો કરી ઘોડાના પેઘડે પગ નાંખેલ.
આ બાજુ લાંબા ગામતરે ગયેલા જેઠો ખુંગલો, વીરો ચૌહાણ અને તેનો ભાઈ હમીર ચૌહાણ બળધુઈમાં પાછા ફરતા રાજની રોજેરોજ વેઠ કરવાથી કંટાળી આહીરોએ ના પાડતા ગામધણીએ આહીરોને જાકારો આપ્યાની વાત જાણતા આ ત્રણેય આહીરોએ ઘરવખરી ગાડામાં ભરી ગામ છોડવાની તૈયારી આદરી હતી.

ગાડામાં ઘરવખરી ભરી પરીવાર સાથે ગામ છોડવા જેઠા ખુંગલા સાથે બંને ચૌહાણ ભાઈઓએ બળદોની રાશ હાથમાં લેતા અચાનક બંદૂકના ભડાકા સંભળાયા હતા. ભારે હૈયે આહીર પરીવારોને વિદાય આપવા ભેગા થયેલા ગામવાસીઓએ બંદૂકના ભડાકા સાંભળી નાસભાગ કરી મૂકતા બીકના માર્યા પોત પોતાના ઘરમાં ભરાઈ બારી-બારણા ધડાધડ બંધ કર્યા, ત્યારે ગામના પહાયતાઓ પણ વાલા નામોરીનું નામ સાંભળતા ગામને રામ ભરોસે મૂકી છાના ખૂણે છૂપાઈ ગયા હતા.
“ભાઈ હમીર આ શેના ભડાકા થ્યા જરાક ઝાડવે ચડી જો ને ?” હમીર ચૌહાણે ઝાડ પર ચડી નજર કરતા  ગામના પાદરમાં બહારવટીયાઓની ગીસ્ત જોઈ.

“વીરાભાઈ, ગામના પાદરમાં બારવટીયાનું પાળ ભડાકા કરતું લાગે છે !”
એ સાંભળી ઘરવખરી ભરી ગામ છોડવાની તૈયારી કરી ચૂકેલા જેઠા ખુંગલાએ પોતાની જામગરી હાથમાં લીધી હતી.
“જેઠાભાઈ, વાલો ઠુંઠીયો લાગે છે ? હવે શું કરશું ?”
“વીરાભાઈ, આહીરોને બળધુઈના દરબારે જાકારો આપ્યો છે; હવે આપડે પારકી પંચાતમાં શું કામ પડવું ?”
“હમીર, ગામધણીએ જાકરો દીધો છે જનમભોમકાએ નહીં, આપણી સામે માની લાજ કેમ લુંટવા દેવાય ?”
“હા, જેઠાભાઈ તમારી વાત સાચી છે, તો ભલે આજ કંઈક નવાજૂની થઈ જાય !”

દ્રઢ નિર્ધાર સાથે વીરા આહીરે ભાઈ હમીરને સાવધાન કરતા બાળકો અને સ્ત્રીઓને ઘરમાં પાછા મૂકી આ ત્રણેય ભડવીરો ગામની મોકાની જગ્યાએ ગોઠવાઈ ગયેલ. બળધુઈમાંથી કોઈ સળવળાટ જોવા ન મળતા વાલા નામોરીનું પાળ હરખાતા હૈયે સુમસામ બજારમાં દાખલ થતું જોઈ જેઠા ખુંગલાની જામગરીએ નિશાન લઈ ભડાકો કરતા એક સાથે બે બહારવટીયા ભોંય ભેગા કરી દીધેલ. અચાનક પાળ પર થયેલા ભડાકાથી બહારવટીયાઓ રઘવાયા થતા બીજી તરફ વીરા ચૌહાણની જામગરી ગર્જી ઊઠતા બળધુઈની બજારમાં જામગરીઓની રમઝટ બોલવા લાગી હતી. જેઠા ખુંગલા અને વીરા ચૌહાણે વંડીની ઓથ લઈ હમીર ચૌહાણ પાસે વારાફરતી જામગરીઓ ભરાવી નિશાન લેતા બહારવટીયાઓનો સોથ વાળવાનું શરૂ કરી દેતા વાલા નામોરીના કટક પર કાળો કેર વરસાવવાનું શરૂ કર્યું હતું.

સાંકડી બજારમાં બહારવટીયાના કટકને ફસાયેલું જોઈ તેને ભરી પીવા વીરા ચૌહાણે જામગરી પડતી મૂકી ઉઘાડી તલવાર સાથે કટક ઉપર કૂદી પડ્યો, એ દરમિયાન ‘હરહર મહાદેવ...’નો જયનાદ કરતો બળધુઈનો કાનપરી બાવો લોહી તરસી તલવાર સાથે વીરા ચૌહાણની મદદે આવી ચડતા આ ચાર મરજીવાએ દોઢસો બહારવટીયાના પાળને ધોળે દિ’એ તારા દેખાડી દીધા હતા.

કટકને સંકટમાં જોઈ અંગ્રેજોની જેલ તોડી ભાગેલો વાલા નામોરીનો જમણો હાથ ગણાતા જાન મામદને વંડીની ઓથે લપાતો છૂપાતો જેઠા ખુંગલાને મારવા આગળ વધતો જોઈ કાનપરી બાવાએ ગડગડીયો પાણો લઈ જાન મામદની આંખનું નિશાન લઈ ઘા કરતા તેની આંખનો ડોળો માંસના લોચા સાથે બહાર કાઢી નાંખ્યો હતો.

જાન મામદને ઘાયલ થતો જોઈ વાલા નામોરીએ ગુસ્સે થતા જામગરીનું નિશાન કાનપરી બાવા ઉપર લઈ ભડાકો કરતા તે શહીદ થયો હતો. કાનપરી બાવો મરાતા જેઠા ખુંગલાએ જામગરીને પડતી મૂકી હાથમાં તલવાર લઈ પડકારો કરતા વાલા નામોરી તરફ દોટ મૂકેલ.
’વાલા સાવધાન !’
અચાનક પડકારો સાંભળતા વાલા નામોરી પાસે જામગરી ભરવાનો સમય ન રહેતા તેણે જેઠા ખુંગલાને સાક્ષાત કાળસ્વરૂપે જોતા તેના મોઢાનું નૂર ઊડી ગયું હતું. જવાંમર્દ જેઠા ખુંગલાએ છલાંગ મારી ઘોડેસ્વાર વાલા નામોરી ઉપર જનોઈવઢ ઘા કરતા તેણે નીચા નમી ઘા ચૂકવતા તલવારને ઝાટકે ઘોડાની ગરદન કપાતા તે ઘોડા સાથે ભોંય ભેગો થયો હતો. ભોંય ઉપર પડેલા વાલા ઉપર જોખમ વધતા લોહીલુહાણ જાન મામદ જેઠા ખુંગલા તરફ દોડતા વિરા ચૌહાણે વચ્ચે આંતરી તલવારનો ઘા કરતા તેના પેટના આંતરડા બહાર કાઢી નાંખ્યા હતા. તો બીજી તરફ વાલા નામોરીને સાથીઓએ બચાવી લેતા જેઠા ખુંગલો અને બંને આહીરા ભાઈ વીરા અને હમીર ચૌહાણ ઉપર ચારે તરફથી જામગરીના નિશાન લેતા આ ત્રણેય ભડવીરો પોતાની તલવારની ધારે જુવારના લોથા વાઢતા હોઈ તેમ અનેક લૂંટારાઓના માથા વાઢતા વાઢતા વીરગતિને પામ્યા હતા.

બળધૂઈના ચાર ભડવીરોએ જન્મભૂમીની રક્ષા કરતા કરતા પોતાના પ્રાણની આહુતી આપી ગામને લુંટવા આવેલા વાલા નામોરીને ધૂળ ચાટતો કરી દીધો હતો. બળધૂઈ લુંટવાનું વાલા નામોરીને ભારે પડતા તેણે પારોઠના પગલાં ભરતા મિત્ર જાન મામદની નાજુક હાલત જોઈ ઘાયલ અને મૃત સાથીઓને લઈ હાથલીયા ડુંગર તરફ ભાગવા સાથીઓને ઈશારો કર્યો હતો.
વાલા નામોરીનો ઈશારો થતા જમીન ઉપર પડેલા જાન મામદના પેટ બહાર નીકળી ગયેલા આંતરડા પેટમાં પાછા મૂકી તેને ઝોળીમાં નાંખતા બાકી બચેલા કટક સાથે તે હાથલીયા ડુંગર તરફ ભાગતા રસ્તામાં જાન મામદનું પ્રાણ પંખેરૂ ઉડી જતા વાલા નામોરીએ તેને હાથલીયા ડુંગરમાં દફનાવ્યો હતો. જે વાતની સાક્ષી પૂરતી જાન મામદની કબર આજેય હાથલીયા ડુંગરમાં જોવા મળે છે.

જય માતાજી